Bóng đè là gì ? Phương pháp điều trị chứng bóng đè

Nếu bạn cho rằng giấc ngủ và trạng thái tỉnh thức là hai trạng thái riêng biệt, thì bóng đè sẽ nằm ở ranh giới giữa hai trạng thái này. Đây là tình trạng tạm thời mất khả năng cử động sau khi chìm vào giấc ngủ hoặc vừa tỉnh dậy, kèm theo các ảo giác và cảm giác nghẹt thở mà bạn hoàn toàn nhận thức được.

1. Bóng đè là gì ?

Bóng đè là tình trạng mất kiểm soát cơ kết hợp với ảo giác trong thời gian ngắn, xảy ra ngay sau khi ngủ hoặc tỉnh dậy. Hiện tượng này được gọi là chứng tê liệt khi ngủ.

Chứng tê liệt khi ngủ bao gồm các hành vi bất thường trong giấc ngủ, liên quan đến giai đoạn chuyển động mắt nhanh (REM) trong chu kỳ giấc ngủ.

Thường khi chúng ta đang ở giai đoạn REM chuẩn của giấc ngủ, chúng ta sẽ nằm mơ và bị mất kiểm soát cơ để vẫn nằm yên mà không thực hiện hành động theo như trong giấc mơ. Tình trạng tê liệt sẽ kết thúc khi tỉnh dậy, do đó bạn không biết rằng mình vừa trải qua tình trạng mất khả năng cử động.

Các nhà nghiên cứu cho rằng tình trạng bóng đè liên quan đến trạng thái ý thức kết hợp giữa tỉnh và giai đoạn REM của giấc ngủ. Trên thực tế, tình trạng mất kiểm soát cơ và hình ảnh trong giấc ngủ REM có thể vẫn tồn tại ngay cả khi chúng ta đã chuyển sang trạng thái tỉnh thức và nhận thức hoàn toàn.

Chứng bóng đè có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng các triệu chứng ban đầu thường xuất hiện ở trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người trẻ (từ 7 - 25 tuổi), và thường xuyên xảy ra hơn ở độ tuổi 20 - 30. Ước tính cho biết khoảng 8% dân số chung mắc chứng bóng đè vào một thời điểm trong đời, nhưng chưa hề có thống kê về số lượt tái phát.

2. Cảm giác bị bóng đè như thế nào ?

Khi trải qua tình trạng bị bóng đè, những dấu hiệu cơ bản là mất đi sức mạnh cơ bản hoặc không thể thực hiện các chuyển động cơ thể. Thường xảy ra ngay sau khi bạn rơi vào giấc ngủ hoặc tỉnh giấc. Trong trạng thái này, người bị bóng đè vẫn tỉnh táo và nhận biết rằng họ mất khả năng kiểm soát cơ thể, không thể di chuyển theo ý muốn.

Ước tính khoảng 75% các trường hợp bị bóng đè liên quan đến hiện tượng ảo giác. Các loại ảo giác khi bị bóng đè có thể chia thành 3 nhóm:

• Ảo giác thấy một người nguy hiểm hiện diện trong phòng.
• Ảo giác áp lực lồng ngực gây ra cảm giác nghẹt thở.
• Ảo giác vận động tiền đình, bao gồm cảm giác chuyển động như bay lượn.

Khả năng không thể di chuyển thường tạo ra sự khó chịu và ảo giác có thể làm cho trạng thái bóng đè trở nên khó chịu hơn. Vì vậy, khoảng 90% các trường hợp bị hoảng sợ vì bóng đè đều gắn liền với ảo giác không dễ chịu hoặc hạnh phúc.

Các cơn bóng đè thường kéo dài từ vài giây đến khoảng 20 phút, với thời lượng trung bình là từ 6 đến 7 phút. Hầu hết các trường hợp bóng đè sẽ tự giải quyết, nhưng đôi khi cũng có thể bị gián đoạn bởi tiếng động hoặc giọng nói của người khác, hoặc do chính sự cố gắng mạnh mẽ của bạn để vượt qua trạng thái tê liệt.

3. Nguyên nhân gây ra chứng bóng đè là gì ?

Chưa có thông tin chính xác về nguyên nhân chính xác gây ra chứng bóng đè. Các nhà nghiên cứu cho rằng có nhiều yếu tố có liên quan đến hiện tượng này, trong đó rối loạn giấc ngủ và các vấn đề giấc ngủ là những yếu tố quan trọng nhất. Tỷ lệ bị bóng đè cao hơn 38% ở những người mắc chứng ngưng thở khi ngủ. Tình trạng tê liệt trong khi ngủ cũng phổ biến hơn ở những người thường bị chuột rút chân vào ban đêm.

Các triệu chứng mất ngủ, khó vào giấc ngủ và buồn ngủ quá mức vào ban ngày cũng có liên quan đến chứng bóng đè. Người có nhịp sinh học đảo lộn, như do đi máy bay hoặc làm việc theo ca, cũng có nguy cơ cao hơn bị bóng đè.

Một số tình trạng sức khỏe tâm thần có liên quan đến chứng bóng đè. Người bị rối loạn lo âu và hoảng sợ có khả năng gặp phải hiện tượng này cao hơn. Đặc biệt là những người bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc đã từng bị lạm dụng tình dục, trải qua cảm xúc đau khổ về thể chất và tinh thần. Cai rượu hoặc ngừng sử dụng thuốc chống trầm cảm cũng có thể làm tăng khả năng xuất hiện bóng đè. Mặc dù không có căn cứ di truyền cụ thể, các nghiên cứu đã phát hiện rằng những người có tiền sử gia đình mắc chứng bóng đè cũng có nguy cơ cao hơn gặp tình trạng này.

Một số nghiên cứu cho thấy những người có trí tưởng tượng phong phú và thường sống tách biệt khỏi môi trường xung quanh, như thích mơ mộng, có nguy cơ cao hơn bị bóng đè.

 4. Bóng đè có nguy hiểm không ?

Mặc dù có mối liên hệ giữa chứng bóng đè và các vấn đề giấc ngủ, chứng bóng đè không phải là một vấn đề nguy hiểm đối với hầu hết mọi người. Nó được coi là một tình trạng không nghiêm trọng và không xảy ra thường xuyên đến mức gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Tuy nhiên, khoảng 10% số người bị bóng đè có thể tái phát nhiều lần hoặc ở mức độ khó chịu đặc biệt. Vì lo sợ bị bóng đè, họ có thể phát sinh những suy nghĩ tiêu cực về việc đi ngủ, giảm thời gian ngủ hoặc lo lắng trước giờ đi ngủ, làm cho việc chìm vào giấc ngủ trở nên khó khăn hơn. Thiếu ngủ có thể dẫn đến buồn ngủ quá mức và gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể.

5. Phương pháp điều trị chứng bóng đè

Để điều trị chứng bóng đè, bước đầu tiên là thảo luận với bác sĩ để xác định và giải quyết các vấn đề tiềm ẩn có thể góp phần vào tần suất hoặc mức độ nghiêm trọng của các cơn bóng đè. Ví dụ, việc điều trị chứng ngủ rũ hoặc kiểm soát tốt hơn chứng ngưng thở khi ngủ có thể được áp dụng.

Nói chung, hiện chưa có đủ bằng chứng khoa học về phương pháp điều trị tối ưu cho chứng bóng đè. Nhiều người không biết rằng tình trạng này khá phổ biến, do đó, họ có thể cảm thấy lo lắng hoặc xấu hổ khi phải thừa nhận rằng họ bị bóng đè. Tuy nhiên, bác sĩ chuyên khoa có thể xác nhận và bình thường hóa các triệu chứng này để bạn cảm thấy thoải mái khi kể về chứng bóng đè của mình.

Vì mối liên hệ giữa chứng bóng đè và các vấn đề giấc ngủ nói chung, cải thiện chất lượng giấc ngủ là mục tiêu quan trọng để ngăn ngừa chứng bóng đè.

Một số mẹo ngủ lành mạnh bao gồm:

• Tuân thủ một lịch trình ngủ và thức dậy đều đặn hàng ngày, bao gồm cả cuối tuần.
• Tạo và duy trì thói quen trước khi đi ngủ giúp bạn thư giãn và thoải mái.
• Sử dụng nệm và gối thoải mái để ngủ.
• Điều chỉnh phòng ngủ sao cho hạn chế ánh sáng và tiếng ồn.
• Giảm tiêu thụ rượu và caffein, đặc biệt là vào buổi tối.
• Để xa tầm tay các thiết bị điện tử, bao gồm cả điện thoại di động, ít nhất nửa giờ trước khi đi ngủ.
• Ngoài ra, bạn cũng có thể kết hợp với liệu pháp trò chuyện để kiềm chế những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực gây mất ngủ.

Một số loại thuốc có tác dụng ngăn chặn giai đoạn giấc ngủ REM (giai đoạn mơ) và từ đó ngăn chặn tình trạng bóng đè. Tuy nhiên, những loại thuốc này có thể đi kèm với tác dụng phụ và khi ngừng sử dụng có thể làm tái phát giấc ngủ REM. Vì những lý do này, quan trọng là bạn nên thảo luận với bác sĩ về lợi ích và nhược điểm tiềm ẩn trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.