24 Tiết Khí là gì, ý nghĩa 24 Tiết Khí và Cách tính 24 Tiết Khí trong Lịch Vạn Niên

Mỗi năm có 24 tiết khí tương ứng với bốn mùa xuân hạ thu đông. Vậy 24 Tiết Khí là gì, ý nghĩa 24 Tiết Khí và Cách tính 24 Tiết Khí trong Lịch Vạn Niên. Cùng Lịch Vạn Niên 365 theo dõi bài viết dưới đây sẽ giải thích chi tiết thế nào là tiết khí cũng như ý nghĩa của từng tiết khí trong năm.

1. 24 tiết khí là gì?

Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo của Trái đất khi quay xung quanh mặt trời. Mỗi điểm đặc biệt này cách đều nhau 15 độ. 

Như vậy, 24 tiết khí là thời điểm Mặt trời ở các kinh độ 0 độ, 15 độ, 30 độ, 45 độ, 60 độ, 75 độ, 90 độ, 105 độ, 120 độ, 135 độ, 150 độ, 165 độ, 180 độ, 195 độ, 210 độ, 225 độ, 240 độ, 255 độ, 270 độ, 285 độ, 300 độ, 315 độ, 330 độ, 345 độ so với Trái đất. Như hình vẽ dưới đây.

2. Ý nghĩa 24 Tiết Khí

Ý nghĩa của tiết khí đối với cuộc sống thì rất nhiều. Người ta có thể căn cứ vào đó xác định thời điểm, mùa vụ, có dự đoán về diễn biến của thời tiết. Đối với khoa học dự đoán việc xác định những ngày tiết khí cũng có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt: 

• Căn cứ vào lịch tiết khí có thể biết được những ngày tiết khí là gì trong sự biến động, thay đổi, chuyển hóa trong vũ trụ. Ví dụ tiết Xuân phân sẽ có đặc điểm khác tiếp Đông chí.
• Dùng để xác định thời gian. Môn Phong thủy Huyền không phi tinh, môn Tứ trụ, môn Kỳ môn độn giáp và nhiều môn dự đoán khác không sử dụng lịch âm, lịch dương mà sử dụng lịch theo tiết khí. Cụ thể là mỗi tháng gồm có hai tiết. Tháng giêng của họ được tính từ tiết Lập xuân đến tiết Kinh trập, tháng hai cũng tương tự như vậy. Việc xác định thời gian theo lịch tiết khí căn cứ vào quy luật vận hành của vũ trụ, có thể giúp việc dự đoán có tính chính xác cao.
• Mỗi một tiết khí gắn liền với sự thay đổi biến hóa của các thiên thể, hành tinh trong vũ trụ nên nó sẽ có đặc điểm riêng biệt mà người nghiên cứu cần phải nắm rõ thì mới có thể vận dụng hiệu quả được
• Những ngày tiết khí là biểu hiện của các gia đoạn, trạng thái sinh vượng của ngũ hành. Chẳng hạn tiết Xuân phân cây cối sinh trưởng mạnh nên hành Mộc thịnh vượng. Tiết Hạ chí nhiệt độ và ánh sáng rất cao nên hành Hỏa cực vượng và các tiết khí thời điểm khác trong năm ngũ hành có các trạng thái thịnh vượng hoặc suy thoái khác nhau
• Ngày nay, vào những năm không hợp tuổi người ta vẫn tiến hành xây dựng, khởi công động thổ. Thời điểm được chọn là sau tiết Đông chí, thời điểm này Mặt trời chuyển động biểu kiến lên phía Xích đạo và ngày một gần với nửa cầu bắc hơn, khí dương dưỡng mệnh, trường khí lúc đó có nhiều chiều hướng thuận lợi cho tất cả mọi người, nên vì thế việc kiêng kỵ cũng không cần thiết lắm.
• Trong Kinh dịch có nhiều quẻ dịch ứng với các thời kỳ trong năm và các giai đoạn tiết khí. Ngày xưa, vào các ngày Đông chí khi khí Thiếu dương bắt đầu phát sinh và dần dần thịnh vượng, Hoàng đế ra lệnh đóng cửa quan ải, hạn chế đi lại để dung dưỡng nguồn năng lượng may mắn cát lợi này.
• 

Thông qua việc nghiên cứu lịch tiết khí thì ta thấy được những biến đổi, vận động huyền diệu của tạo hóa và vũ trụ. Điều này giúp ích nhiều cho cuộc sống và các vấn đề trong khoa học dự đoán cát – hung, thịnh – suy của vận vật, nhân sinh

3. Cách tính 24 Tiết Khí trong Lịch Vạn Niên

3.1 Tiết khí mùa xuân

Tiết Lập xuân: Nghĩa là thời gian bắt đầu mùa xuân. Tiết khí này báo hiệu một năm mới đã đến, vạn vật vũ trụ bước vào chu kì tuần hoàn mới.

Tiết Lập xuân rơi vào ngày 04 hoặc ngày 05 tháng 02 dương Lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 315 độ.

Tiết Vũ thủy: Là thời điểm mưa ẩm, mưa nhiều trong năm. Khoảng thời gian này, trời âm u nhiều mây, những cơn gió xuân cũng xuất hiện. Gió thường mang theo nhiều hơi ẩm dẫn đến hiện tượng nồm nhà, ...

Tiết Vũ Thủy có thể rơi vào ngày 19/2 hoặc 20/2 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 330 độ.

Tiết Kinh trập: Nghĩa là sâu bọ tỉnh dậy. Khi mùa xuân tới, cây cối đâm chồi nảy lộc, các loại côn trùng, sâu bọ cũng bắt đầu sinh sôi, nảy nở.

Tiết Kinh trập có thể rơi vào ngày 6/3 hoặc 7/3 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 345 độ.

Tiết Xuân phân: Nghĩa là giữa xuân. Sau ngày này, vị trí Mặt trời chếch dần lên phía Bắc bán cầu. Ngày dài, đêm ngắn, thời tiết qua cái lạnh của mùa đông, bước vào thời gian nắng ấm.

Tiết Xuân phân có thể rơi vào ngày 21/3 hoặc 22/3 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 0 độ. 

Tiết Thanh minh: Nghĩa là thời tiết trong sáng, mọi người đi cúng thanh minh. Khí hậu ấm áp, mát mẻ, cây cối đâm chồi nảy lộc.

Tiết Thanh minh có thể rơi vào ngày 4/4 hoặc 5/4 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 15 độ.

Tiết Cốc vũ: Thời điểm của những trận mưa rào trút xuống. Đây là lúc báo hiệu thời tiết sắp chuyển sang mà hạ. Nhờ vào những trận mưa lớn mà vạn vật được sinh sôi, nảy nở, cây cỏ hoa màu đều tươi tốt.

Tiết Cốc vũ có thể rơi vào ngày 20/4 hoặc 21/4 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 30 độ. 

3.2 Tiết khí mùa hạ

Tiết Lập hạ: Nghĩa là thời gian bắt đầu mùa hạ. Nhiệt độ tăng đáng kể, nắng nóng, mưa bão sấm chớp nhiều. Cây cối cũng nhờ vậy mà phát triển nhanh.

Tiết Lập hạ có thể rơi vào ngày 6/5 hoặc 7/5 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 45 độ.

Tiết Tiểu mãn: Nghĩa là có lũ nhỏ. Thời điểm này có thể xảy ra nhiều trận mưa mùa hạ và đợt lũ nhỏ.

Tiết Tiểu mãn có thể rơi vào ngày 21/5 hoặc. 22/5 Mặt trời ở vị trí 60 độ.

Tiết Mang chủng: Nghĩa là thời gian ngũ cốc hoa màu vào mùa. Thời tiết nóng bức, có mưa bất chợt, đôi khi còn có cả sấm sét. Lúc này, người ta cũng có thể nhìn thấy sao Tua rua mọc.

Tiết Mang chủng có thể rơi vào ngày 5/6 hoặc 6/6 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 75 độ.

Tiết Hạ chí: Nghĩa là giữa mùa hạ. Thời tiết nóng nực oi bức, mặt trời chiếu sáng thời gian dài, đêm rất ngắn. Từ đó mà dân gian có câu: “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối”.

Tiết Hạ chí có thể rơi vào ngày 21/6 hoặc 22/6 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 90 độ.

Tiết Tiểu thử: Nghĩa là nắng nhẹ. Thời tiết khá nắng nóng nhưng chưa đạt đến mức nóng nhất.

Tiết Tiểu thử có thể rơi vào ngày 7/7 hoặc 8/7 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 105 độ.

Tiết Đại thử: Nghĩa là nắng gắt. Đây là lúc khí hậu nắng gắt, oi bức cực kì khó chịu. Sau đó là sự xuất hiện của nhiều cơn bão, áp thấp nhiệt đới.

Tiết Đại thử có thể rơi vào ngày 22/7  hoặc 23/7 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 120 độ.

3.3 Tiết khí mùa thu

Tiết Lập thu: Nghĩa là thời gian bắt đầu mùa thu. Trời dịu mát, chiều tối cảm nhận được không khí hơi se mát. Mọi người thường nhớ đến hương cốm và hoa cúc của mùa thu.

Tiết Lập thu có thể rơi vào ngày 7/8 hoặc 8/8 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 135 độ.

Tiết Xử thử: Nghĩa là mưa ngâu. Nắng nóng càng lúc càng hết dần, khí hậu mát mẻ mùa thu rõ rệt hơn. 

Tiết Xử thử có thể rơi vào ngày 23/8 hoặc 24/8 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 150 độ.

Tiết Bạch lộ: Trời chuyển mát hẳn, ánh nắng mặt trời nhạt màu. Chiều tối đi ra đường còn thấy hơi lạnh và sương rơi về đêm.

Tiết Bạch lộ có thể rơi vào ngày 8/9  hoặc 9/9 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 165 độ.

Tiết Thu phân: Nghĩa là thời gian giữa thu. Gần như không còn cảm nhận được nắng nóng, nhiều loại cây vào mùa thay lá, tạo nên khung cảnh tuyệt đẹp.

Tiết Thu phân có thể rơi vào ngày 22/9 hoặc 23/9 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 180 độ.

Tiết Hàn lộ: Nghĩa là thời tiết mát mẻ. Những nước ở nửa Bắc bán cầu như Việt Nam nhận được ít ánh nắng mặt trời, khí hậu lạnh và trời tối sớm.  

Tiết Hàn lộ có thể rơi vào ngày 8/10 hoặc 9/10 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 195 độ.

Tiết Sương giáng: Nghĩa là sương mù xuất hiện. Chiều tối, đêm và sáng sớm sương rơi nhiều, có cả sương muối gây hại cho việc trồng trọt canh tác hoa màu. 

Tiết Sương giáng có thể rơi vào ngày 23/10 hoặc 24/10 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 210 độ.

3.4 Tiết khí mùa đông

Tiết Lập đông: Nghĩa là thời điểm bắt đầu mùa đông. Xuất hiện những đợt không khí lạnh từ phía Bắc tràn về. Nhiệt độ xuống thấp, trời sáng muộn và tối sớm.

Tiết Lập đông có thể rơi vào ngày 7/11 hoặc 8/11 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 225 độ.

Tiết Tiểu tuyết: Nghĩa là tuyết bắt đầu rơi nhưng ở lượng vừa phải. Tuy nhiên, Việt Nam không có tuyết nên có thể không thấy rõ tiết khí này như các nước Trung Quốc, Hàn Quốc..

Tiết Tiểu tuyết có thể rơi vào ngày 22/11 hoặc 23/11 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 240 độ.

Tiết Đại tuyết: Nghĩa là các trận mưa tuyết rất lớn. Nhiều đợt không khí lạnh với cường độ mạnh, các nước phương Bắc tuyết phủ kín khắp nơi. Ở Việt Nam một số tỉnh vùng núi phía Bắc đôi lúc cũng xảy ra hiện tượng băng giá.

Tiết Đại tuyết có thể rơi vào ngày 7/12 hoặc 8/12 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 255 độ.

Tiết Đông chí: Nghĩa là thời gian giữa mùa đông. Những ngày này bình minh rất muộn, 6 -7 giờ còn chưa sáng rõ. Ngược lại hoàng hôn đến sớm, nhiệt độ cũng vì thế mà giảm nhanh.

Tiết Đông chí, được bắt đầu từ ngày 21 hoặc 22. 12. Mặt trời ở vị trí xích kinh 270 độ. Thời điểm này là giữa mùa đông. Trong thực tế, nửa cầu nam ngả về phía Mặt trời vuông góc với đường chí tuyến nam. Tuy vị trí này không phải là vị trí xa nhất của nữa cầu bắc và Mặt trời nhưng lượng nhiệt độ từ trước đã tiêu hao hết, nên không khí rất lạnh lẽo

Tiết Tiểu hàn: Nghĩa là rét vừa (tiểu là nhỏ, hàn là lạnh). Thời tiết có những đợt rét lạnh nhưng vẫn ở mức dễ chịu, cường độ không khí lạnh chưa đạt đến mức khắc nghiệt.

Tiết Tiểu hàn có thể vào ngày 5/1 hoặc 6/1 dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 285 độ.

Tiết Đại hàn: Nghĩa là trời rét gắt, rét cực độ. Khí hậu lạnh giá, trời rét căm căm đến thấu xương. Những người làm nông nghiệp phải lo che chắn chuồng trại, phủ kín hoa màu. 

Đây là tiết khí cuối cùng, hoàn thành chu kỳ 24 tiết khí. Sau đó, một chu kì mới lại bắt đầu - đánh dấu bằng tiết Lập xuân.

Tiết Đại hàn có thể vào ngày 20/1 hoặc 21/1  dương lịch hàng năm. Mặt trời ở vị trí 300 độ. Đại hàn nghĩa là rét đậm, rét hại.