Các nền văn minh cổ đại của loài người, những nền văn minh bị diệt vong, Vì sao các nền văn minh vĩ đại lại sụp đổ?

Lịch sử thế giới từ trước đến nay luôn ẩn chứa những điều kỳ bí mà ngay cả khoa học cũng chưa giải thích được, trong đó có sự lụy tàn đầy kỳ bí của những nền văn minh cổ đại. Cùng Lịch Vạn Niên 365 tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

I. Các nền văn minh cổ đại

1. Nền văn minh Inca (1438 SCN- 1532 SCN)

Đế chế Inca là đế chế lớn nhất ở Nam Mỹ trong thời kỳ tiền Colombia. Nền văn minh này phát triển mạnh mẽ ở các khu vực ngày nay của Ecuador, Peru và Chile và có trung tâm hành chính, quân sự và chính trị tại Cusco, nằm ở Peru ngày nay.
Nền văn minh Inca là một xã hội được hình thành và phát triển mạnh mẽ. Người Inca là những tín đồ sùng đạo của thần mặt trời Inti, và vị vua của họ được gọi là “Sapa Inca” có nghĩa là đứa con của mặt trời.

Vị hoàng đế đầu tiên của người Inca, Pachacuti, đã biến thủ đô từ một ngôi làng khiêm tốn thành một thành phố vĩ đại với hình dạng của một quả cầu. Ông tiếp tục mở rộng truyền thống thờ cúng tổ tiên. Khi nhà vua băng hà, con trai ông sẽ nắm được tất cả quyền lực, nhưng tài sản của ông sẽ được chia cho những người thân khác của ông, những người đổi lại sẽ bảo quản xác ướp và duy trì ảnh hưởng chính trị của ông. Machu Picchu và thành phố Cusco thuộc về nền văn minh này vẫn tồn tại cho đến ngày nay.

2. Nền văn minh Aztec (1345 SCN – 1521 SCN)

Sự trỗi dậy của người Aztec diễn ra trong vòng một thế kỷ sau sự sụp đổ của một nền văn minh có ảnh hưởng khác ở Mexico và Trung Mỹ – người Maya. Thành phố Tenochtitlan là cơ sở sức mạnh quân sự và trở thành mũi nhọn cho cuộc chinh phục lãnh thổ mới, nhưng hoàng đế Aztec không trực tiếp cai trị mọi thành phố hay khu vực. Các chính quyền địa phương vẫn giữ nguyên vị trí và buộc phải nộp các khoản cống nạp khác nhau cho Liên minh Ba người.

Vào đầu những năm 1500, nền văn minh Aztec thực sự đang ở đỉnh cao sức mạnh của nó. Nhưng sau đó, người Tây Ban Nha đã đến. Điều này dẫn đến một trận chiến lớn giữa người Inca và những kẻ chinh phục Tây Ban Nha và các đồng minh bản địa mà họ đã tập hợp được dẫn đầu bởi Hernan Cortes khét tiếng vào năm 1521. Một thất bại trong trận chiến quyết định này cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của đế chế nổi tiếng một thời. Đế chế Aztec.

3. Nền văn minh La Mã (550 SCN- 465 SCN)

Khi còn ở đỉnh cao quyền lực, Đế chế La Mã cai trị một vùng đất rộng lớn, và tất cả các quốc gia Địa Trung Hải ngày nay đều là một phần của La Mã cổ đại. Thời kỳ đầu La Mã được cai trị bởi các vị vua, nhưng sau khi chỉ có bảy người trong số họ cai trị, người dân đã nắm quyền kiểm soát thành phố của họ và tự cai trị. Họ đã giới thiệu một hội đồng được gọi là Thượng viện cai trị họ. Từ thời điểm này, Rome được gọi là Cộng hòa La Mã.

Rome cũng chứng kiến sự thăng trầm của một số hoàng đế vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại, như Julius Caesar, Trajan và Augustus. Nhưng cuối cùng, đế chế trở nên rộng lớn đến mức không thể đặt nó dưới sự thống trị duy nhất. Cuối cùng, Đế chế La Mã đã bị hàng triệu người man rợ từ phía bắc và phía đông của châu Âu tràn ngập.

4. Nền văn minh Ba Tư (550 TCN – 331 TCN)

Đã có một thời, nền văn minh Ba Tư cổ đại, trên thực tế, là đế chế hùng mạnh nhất trên thế giới. Trước khi họ tạo ra một đế chế rộng lớn như vậy trong không gian chỉ 200 năm, trước năm 550 trước Công nguyên, Ba Tư đã được chia thành các phe phái giữa một số lãnh đạo. Nhưng sau đó vua Cyrus II, người sau này được gọi là Cyrus Đại đế, lên nắm quyền và thống nhất toàn bộ vương quốc Ba Tư trước khi tiến hành chinh phục Babylon cổ đại.

Trên thực tế, cuộc chinh phạt của ông nhanh chóng đến nỗi vào cuối năm 533 trước Công nguyên, ông đã xâm lược Ấn Độ, xa về phía đông. Ngay cả sau cái chết của Cyrus, các hậu duệ của ông vẫn tiếp tục sự mở rộng tàn nhẫn này và thậm chí đã chiến đấu trong trận chiến huyền thoại giờ đây với những người Sparta dũng cảm. Vào thời kỳ cực thịnh, Ba Tư cổ đại cai trị toàn bộ Trung Á và Ai Cập. Nhưng tất cả đã thay đổi khi một người lính huyền thoại của Macedon, Alexander Đại đế, đã đưa cả Đế chế Ba Tư sụp đổ và kết thúc nền văn minh Ba Tư vào năm 331 trước Công nguyên.

5. Nền văn minh Hy Lạp cổ đại (2700 TCN – 479 TCN)

Người Hy Lạp cổ đại có thể không phải là nền văn minh lâu đời nhất, nhưng họ chắc chắn là một trong những người có ảnh hưởng nhất. Mặc dù sự trỗi dậy của Hy Lạp cổ đại bắt nguồn từ nền văn minh Cycladic và Minoan (2700 TCN – 1500 TCN), nhưng vẫn có bằng chứng về những cuộc chôn cất trong Hang Franchthi ở Argolid, Hy Lạp, có niên đại khoảng 7250 TCN.

• Xem  : Lịch âm hôm nay ngày bao nhiêu - Xem Lịch Vạn Niên - Bói Bài Hàng Ngày - Tử Vi Hàng Ngày - Lịch âm năm 2021

Lịch sử của nền văn minh này trải dài trong một khoảng thời gian dài đến nỗi các nhà sử học đã chia nó thành các thời kỳ khác nhau, phổ biến nhất là các thời kỳ Cổ xưa, Cổ điển và Hy Lạp hóa. Những thời kỳ này đã chứng kiến một số người Hy Lạp cổ đại bước lên ánh đèn sân khấu, nhiều người trong số họ đã thay đổi thế giới mãi mãi và vẫn còn được nói đến cho đến ngày nay. Trong số những thứ khác, người Hy Lạp đã phát minh ra Thế vận hội cổ đại, và hình thành khái niệm dân chủ và Thượng viện. Họ đặt nền móng cho hình học, sinh học và vật lý hiện đại.

6. Nền văn minh Trung Hoa (1600 TCN – 1046 TCN)

Nền văn minh sông Hoàng Hà được cho là khởi đầu của toàn bộ nền văn minh Trung Quốc vì đây là nơi đặt trụ sở của các triều đại sớm nhất. Vào khoảng năm 2700 trước Công nguyên, vị Hoàng đế huyền thoại bắt đầu cai trị của mình, điều này sau đó dẫn đến sự ra đời của nhiều triều đại tiếp tục cai trị Trung Quốc đại lục.

Năm 2070 trước Công nguyên, triều đại nhà Hạ trở thành triều đại đầu tiên cai trị toàn bộ Trung Quốc như được mô tả trong các biên niên sử cổ đại. Kể từ đó, có một số triều đại nắm quyền kiểm soát trong các khoảng thời gian khác nhau cho đến cuối triều đại nhà Thanh vào năm 1912 sau Công nguyên với cuộc Cách mạng Tân Hợi. Điều này đánh dấu sự kết thúc của hơn bốn thiên niên kỷ của nền văn minh Trung Quốc cổ đại. Tuy nhiên, vào thời điểm này, người Trung Quốc đã mang đến cho thế giới một số phát minh và sản phẩm hữu ích nhất của họ như thuốc súng, giấy, in ấn, la bàn, cồn, đại bác, v.v.

7. Nền văn minh Maya (2600 TCN – 900 SCN)

Nền văn minh Maya cổ đại phát triển mạnh mẽ ở Trung Mỹ từ khoảng năm 2600 trước Công nguyên. Sau khi thành lập, nền văn minh Maya tiếp tục phát triển thịnh vượng và dân số bùng nổ khoảng 19 triệu người vào thời kỳ đỉnh cao. Đến năm 700 trước Công nguyên, người Maya đã phát minh ra hệ thống chữ viết của riêng họ mà họ sử dụng để tạo ra lịch mặt trời được khắc trên đá.

Theo họ, thế giới được tạo ra vào ngày 11 tháng 8 năm 3114 trước Công nguyên, là ngày mà lịch của họ bắt đầu. Ngày kết thúc dự kiến là ngày 21 tháng 12 năm 2012. Người Maya cổ đại rất giàu văn hóa so với nhiều nền văn minh đương đại của họ, và người Maya và người Aztec đều xây dựng các kim tự tháp, nhiều kim tự tháp lớn hơn ở Ai Cập. Nhưng lý do nền văn minh Maya đột ngột sụp đổ đến nay vẫn còn là bí ẩn.

8. Nền văn minh Ai Cập cổ đại (3150 TCN – 30 TCN)

Ai Cập cổ đại là một trong những nền văn minh lâu đời nhất và giàu văn hóa trong danh sách này. Nền văn minh Ai Cập cổ đại, một nền văn minh hùng vĩ bên bờ sông Nile, được biết đến với nền văn hóa kỳ vĩ, các pharaoh, các kim tự tháp trường tồn và tượng Nhân sư.

Nền văn minh hợp nhất vào khoảng năm 3150 trước Công nguyên (theo niên đại Ai Cập thông thường) với sự thống nhất chính trị của Thượng và Hạ Ai Cập dưới thời pharaoh đầu tiên. Nhưng điều này sẽ không thể xảy ra nếu không có những người định cư xung quanh thung lũng sông Nile vào đầu năm 3500 trước Công nguyên. Ai Cập cổ đại đã cho chúng ta những kim tự tháp, những xác ướp lưu giữ các pharaoh cổ đại cho đến ngày nay, chữ tượng hình, v.v. Ai Cập cổ đại đạt đến đỉnh cao trong thời kỳ Tân Vương quốc, khi các pharaoh như Ramesses Đại đế cai trị với quyền lực đến mức một nền văn minh đương đại khác, người Nubia, cũng nằm dưới quyền thống trị của Ai Cập.

9. Nền văn minh Thung lũng Indus (3300 TCN – 1900 TCN)

Một trong những nền văn minh lâu đời nhất trong danh sách này, nền văn minh Thung lũng Indus nằm ở trung tâm của các nền văn minh tiếp theo phát sinh trong khu vực của Thung lũng Indus. Nền văn minh này phát triển mạnh mẽ trong các khu vực kéo dài từ vùng ngày nay là đông bắc Afghanistan đến Pakistan và tây bắc Ấn Độ. Cùng với Ai Cập cổ đại và Lưỡng Hà, đây là một trong ba nền văn minh sơ khai của thế giới cổ đại.

Người dân của nền văn minh Thung lũng Indus đã đạt được độ chính xác cao trong việc đo chiều dài, khối lượng và thời gian, và dựa trên các hiện vật được tìm thấy trong các cuộc khai quật, rõ ràng là nền văn hóa cũng rất giàu nghệ thuật và thủ công.

10. Nền văn minh Lưỡng Hà (3500 TCN – 500 TCN)

Lưỡng Hà là nền văn minh đầu tiên đã xuất hiện. Mốc thời gian của Lưỡng Hà cổ đại thường được cho là từ khoảng năm 3300 trước Công nguyên đến năm 750 trước Công nguyên. Mesopotamia thường được ghi nhận là nơi đầu tiên mà xã hội văn minh thực sự bắt đầu hình thành.

Khoảng 8000 năm trước Công nguyên, con người đã phát triển ý tưởng về nông nghiệp và dần dần bắt đầu thuần hóa động vật để làm thực phẩm và hỗ trợ trồng trọt.

II. 4 nền văn minh cổ đại rực rỡ bị diệt vong vì biến đổi khí hậu

1 Nền văn minh Maya

Là nền văn minh cổ đặc sắc được xây dựng bởi người Maya từ cách đây khoảng 2000 năm, ở bán đảo Yucatán của Trung Mỹ, thuộc đông nam México, Bắc Guatemala và Hondurasngày nay.

Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao không những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn phát triển rực rỡ cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian.

Vào khoảng thế kỷ thứ 8 và 9, nền văn minh Maya bắt đầu suy tàn, với rất nhiều các thành phố ở các vùng đất thấp bị bỏ hoang.

Các cuộc chiến tranh đã nhanh chóng vắt kiệt nguồn lực và con người Maya, cộng với khí hậu thay đổi, dẫn đến hạn hán và kết hợp nhiều lý do mà dẫn đến sự suy vong của văn minh Maya.

Những chứng cứ mà các nhà khoa học chứng minh được rằng vào thế kỷ thứ 9 ở đây có một biến động gây hạn hán tồi tệ nhất trong 7000 năm mới xảy ra một lần này đã góp phần làm suy kiệt văn minh Maya.

2 Đế quốc Khmer

Là một cựu đế quốc rộng lớn nhất Đông Nam Á đóng trên phần lãnh thổ hiện nay thuộc Campuchia, Miền Nam Việt Nam, Lào và Thái Lan. Đế quốc Khmer được thành lập vào năm 790 bởi Jayavarman II – một hoàng tử của triều đại Sailendra ở Java.

• Xem thêm: Xem ngày tốt xấu - Tử Vi 12 Con Giáp - Xem tuổi làm nhà - Xem tuổi vợ chồng

Angkor Wat, Campuchia từng là kinh đô của đế quốc Khmer, đồng thời là trung tâm đô thị tiền công nghiệp lớn nhất thế giới được xây dựng vào thế kỷ thứ 9.

Tuy nhiên, đến thế kỷ 15, Angkor Wat đã bị bỏ hoang do người dân khai thác quá mức các hệ sinh thái. Đồi trọc làm cho kênh bị bồi lấp khi mưa to. Sự phá hủy hệ thống thủy lợi đã dẫn tới các hậu quả nghiêm trọng khác.

3 Nền văn minh Sông Ấn

Còn được gọi là Văn hóa Harappa, là một nền văn minh thời Cổ đại phát triển vào khoảng thời gian từ năm 2.800 trước Công Nguyên đến năm 1.800 trước Công Nguyên dọc theo sông Ấn nằm về phía tây bắc của tiểu lục địa Ấn Độ.

Cho đến nay, sự suy tàn của nền văn minh Harappa vẫn chưa được xác minh một cách chính xác. Theo Giáo sư Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, khi xem xét lịch sử địa chấn, đã nhận thấy có những trận động đất thảm khốc đổ xuống vùng ven biển gần biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan.

Theo giả thuyết của họ, một hoặc nhiều chấn động lớn có thể đã làm vỏ trái đất di chuyển, kéo theo việc chặn dòng chảy của một con sông lớn trong vùng. Nền sản xuất nông nghiệp bị phá hủy, các trận lụt nghiêm trọng xảy ra và cuối cùng vùi lấp các thành phố dưới bùn lầy.

4 Người dân Pueblo cổ đại

Người dân cổ đại Pueblo còn được gọi là “Anasazi”, những người dân sống ở khu vực “Ngã tư” (Four Corners) của Đông Nam Hoa Kỳ tại đường giao nhau của các tiểu bang Utah, Arizona, New Mexico và Colorado.

Nền văn minh Pueblo là ví dụ nổi tiếng nhất về nền văn minh cổ đại biến mất do biến đổi khí hậu. Những dấu tích của nền văn minh này thể hiện trên những công trình Cliff Palace trong Công viên quốc gia Mesa Verde, Nhà Trắng (White House Ruins) và Pueblo Bonito tại mép phía Bắc của Chaco Canyon.

Sự diệt vong của nền văn minh Pueblo được các nhà cổ khí hậu học tại Cục quản lý Đại dương và Khí quyển Mỹ (NOAA) giải thích, những ngôi làng tại Mesa Verde và hẻm núi Chaco dần tàn lụi, trùng hợp với thời điểm xảy ra một đợt hạn hán kéo dài tại lưu vực sông San Juan, trong khoảng thời gian từ năm 1130 – 1180.

Lượng mưa ít và môi trường sống khắc nghiệt dẫn đến tình trạng thiếu lương thực. Những áp lực này khiến cấu trúc xã hội của người Pueblo dần tan rã.

III. Vì sao các nền văn minh vĩ đại lại sụp đổ

Theo Live Science, người Maya đã sống ở Trung Mỹ và bán đảo Yucatán khoảng từ năm 1800 trước Công nguyên và phát triển mạnh mẽ hàng nghìn năm. Theo vô số nghiên cứu, nền văn minh Maya sụp đổ trong khoảng thời gian từ năm 800 đến năm 1000 sau Công nguyên.

Theo Lisa Lucero, giáo sư nhân chủng học và nghiên cứu thời trung cổ từ Đại học Illinois ở Urbana-Champaign (Mỹ), nền văn minh Maya sụp đổ nghĩa là hệ thống chính trị Maya sụp đổ, chứ không phải xã hội của họ. Ngày nay, hơn 7 triệu người Maya vẫn còn sống ở Trung Mỹ.

Người Maya cổ đại không có một nhà lãnh đạo tối cao giống như hoàng đế của La Mã cổ đại và không được thống nhất thành một nhà nước duy nhất. Nền văn minh Maya cổ đại bao gồm nhiều bang nhỏ, mỗi bang có một thành phố trung tâm. Mặc dù có những điểm tương đồng về văn hóa và tôn giáo, nhưng mỗi thành phố có nhà lãnh đạo riêng.

Sự kết hợp của các vấn đề chính trị và môi trường được cho là nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn của các thành phố Maya. Những thành phố này không sụp đổ cùng lúc mà vào nhiều thời điểm khác nhau.

• Xem thêm: Xem bói ngày sinh - Xem bói tên - Xem bói tình yêu theo tên - 12 Cung Hoàng Đạo

Các nhà lãnh đạo Maya dựa vào các hồ chứa nước để cai trị thần dân. Một số khu vực của Maya đã trải qua các đợt hạn hán nghiêm trọng kéo dài nhiều năm. Không có mưa đồng nghĩa với việc mực nước giảm, mùa màng thất bát, giao thương hàng hóa đường thủy trở nên khó khăn và các nhà lãnh đạo mất quyền lực.

Những người cai trị thường liên kết quyền lực của họ với các vị thần đã tạo ra nhiều vấn đề chính trị hơn. Người dân không chỉ mất niềm tin khi phải gánh chịu những hậu quả do hạn hán, họ còn mất lòng tin khi người lãnh đạo của họ bị ràng buộc chặt chẽ với các vị thần. Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo còn lãng phí nhiều tài nguyên vào chiến tranh.