Những kiến trúc, đô thi của nền văn minh Maya

Nhiều người cho rằng "ngày tận thế" bắt nguồn từ lịch Maya, nhưng người Maya không chỉ có lịch mà còn có thành tựu văn minh huy hoàng trước khi bị diệt vong. Cùng Lịch Vạn Niên 365 tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

1. Phát hiện đô thị cổ Maya

Các nhà khoa học thuộc Dự án nghiên cứu của Tổ chức Di sản Thiên nhiên và Văn hóa Maya (PACUNAM) đã phát hiện một đô thị cổ đồ sộ của người Maya bao gồm những ngôi nhà, cung điện, đường đi và các kiến trúc nhân tạo ẩn bên dưới rừng già phía bắc Guatemala.
Dường như chúng là một phần của mạng lưới các thành phố, đô thị lớn dành cho nhiều người sinh sống.

Các nhà khoa học cho biết họ đã quét laser trên diện rộng qua việc sử dụng công nghệ LiDAR (Light Detection And Ranging) xuyên qua những tán lá dày đặc trong rừng già của Guatemala. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng chùm tia laser chiếu từ máy bay xuống mặt đất và đo bước sóng phản hồi để thiết lập hình ảnh ba chiều chi tiết của những vật thể trên mặt đất. Công nghệ này hoạt động tương tự như cách loài dơi phát hiện và săn mồi, chỉ khác là thiết bị này sử dụng sóng ánh sáng thay vì sóng âm.

David Stuart, một nhà nhân chủng học tại Đại học Austin, người đã theo sát dự án này, cho biết Lidar đã lập bản đồ địa hình với độ chính xác tuyệt đối trên từng chi tiết, với chỉ duy nhất một thao tác bấm nút khởi động.

Với nguồn tài trợ từ Quỹ PACUNAM, nhóm đã khảo sát trên tổng diện tích 2.100 km2, với trên 10 khu vực riêng biệt ở miền Bắc Guatemala. Một số khu vực đã được lập bản đồ thủ công, còn lại phần lớn chưa được khám phá.

Nhóm khảo sát cho biết đã tìm thấy hơn 60.000 tồn tích các công trình kiến trúc, và hầu hết là nền đá của những ngôi nhà lợp bằng rơm rạ. Tuy nhiên, có những tồn tích có khả năng cao từng là kim tự tháp, cầu đường và pháo đài. Maya được coi là một trong những nền văn minh bí ẩn bậc nhất trên thế giới.

Theo các nhà khoa học, phát hiện này là một trong những tiến bộ lớn nhất trong hơn 150 năm khảo cổ học về nền văn minh Maya và có thể khiến chúng ta phải viết lại lịch sử loài người.

Với nguồn tài trợ từ Quỹ PACUNAM, nhóm đã khảo sát trên tổng diện tích 2.100 km2, với trên 10 khu vực riêng biệt ở miền Bắc Guatemala. Một số khu vực đã được lập bản đồ thủ công, còn lại phần lớn chưa được khám phá.

Nhóm khảo sát cho biết đã tìm thấy hơn 60.000 tồn tích các công trình kiến trúc, và hầu hết là nền đá của những ngôi nhà lợp bằng rơm rạ. Tuy nhiên, có những tồn tích có khả năng cao từng là kim tự tháp, cầu đường và pháo đài. Maya được coi là một trong những nền văn minh bí ẩn bậc nhất trên thế giới.

• Xem  : Lịch âm hôm nay ngày bao nhiêu - Xem Lịch Vạn Niên - Bói Bài Hàng Ngày - Tử Vi Hàng Ngày - Lịch âm năm 2021

Theo các nhà khoa học, phát hiện này là một trong những tiến bộ lớn nhất trong hơn 150 năm khảo cổ học về nền văn minh Maya và có thể khiến chúng ta phải viết lại lịch sử loài người.

Những phát hiện mới do tia laser khám phá đã phần nào khẳng định sự “lớn mạnh” của nền văn minh Maya. Tuy nhiên, các nhà khảo cổ ước tính phải mất nhiều năm nữa mới có thể khai quật và nghiên cứu những di chỉ này. Trong khi đó, nhiều câu hỏi mới xung quanh nền văn minh Maya lại được đặt ra.

Theo nhà khảo cổ Thomas Garrison: "Hình ảnh của LiDAR ghi nhận rõ ràng toàn bộ khu vực này là một hệ thống kiến trúc của người cổ đại. Dự án đã lập bản đồ dữ liệu lớn nhất từ trước đến nay cho nghiên cứu khảo cổ với diện tích hơn 2.000 km2 của Khu dự trữ sinh quyển Maya tại Guatemala. Ngoài hàng trăm kiến trúc chưa từng biết trước đó, hình ảnh của LiDAR cho thấy có nhiều tuyến đường nối các trung tâm đô thị và mỏ đá. Trung Mỹ đã xuất hiện một nền văn minh cách đây khoảng 1.200 năm, tương đương với các nền văn minh Hy Lạp cổ đại và Trung Quốc”.

Ông Canuto, một nhà nghiên cứu khảo cổ học tại Guatemala nói: "Phát hiện mới này đã thay đổi quan niệm trước đây rằng các nền văn minh không thể xuất hiện ở vùng nhiệt đới vì đó là nơi nền văn minh không thể tồn tại. Nhưng với bằng chứng mới của LiDAR từ Trung Mỹ và Angkor Wat của Campuchia, có thể khẳng định đã có những nền văn minh hình thành ở những vùng nhiệt đới và phát triển rực rỡ”.

Công cuộc tìm kiếm những dấu tích của nền văn minh Maya vẫn chưa kết thúc. Các nhà khoa học dự định tiếp tục quét khoảng 13.000 km2 nữa để làm sáng tỏ những dấu tích được cho là huyền thoại mà ngày nay vẫn lưu truyền.

2. Những kiến trúc kỳ diệu còn lại của người Maya

Theo bộ lịch chính xác và huyền bí nhất của thế giới cổ đại -bộ lịch Long Count của người Maya- thì ngày 21/12/2012 là thời điểm chấm dứt một thời đại- hay hiểu là ngày “tận thế” theo quan điểm nhiều người. Đây chính là thời điểm mà bộ lịch của người Maya đột nhiên kết thúc.

Khắp nơi trên thế giới, ai ai cũng quan tâm đến ngày tận thế và biết điều này dựa theo bộ lịch của người Maya, tuy nhiên ít ai biết rằng bộ tộc này từng sở hữu nền văn minh đặc sắc nhất châu Mỹ. Theo các tài liệu để lại thì nền văn minh Maya đã đạt điểm cực thịnh từ năm 250 - 900 sau Công Nguyên, nhưng đã suy giảm vào khoảng năm 1.200. 3 thế kỷ sau, trong quá trình đô hộ của thực dân Tây Ban Nha, người Maya bị chiếm đất, bị quy phục và trở nên nghèo đói. Ngày nay chỉ có từ 20 - 30 triệu hậu duệ trực tiếp của người Maya sống rải rác tại Mexico, Belize, Honduras, El Salvador và Guatemala.

Nhân sự kiện này, Tạp chí HELLO! Online đã khám phá những khu vực bản địa như Belize, Mexico, Guatemala, El Salvador và Honduras, nơi có cộng đồng hiện đại hiện vẫn sử dụng hệ thống lịch Maya, được thực hiện kể từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên và những địa danh còn lưu lại ảnh hưởng rõ của nền văn minh Maya lần đầu tiên được phát hiện.

Trước đây gọi là “British Honduras”, Belize nằm ​​trên bờ biển phía đông bắc của Trung Mỹ, là quốc gia duy nhất trong khu vực sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức. Ngôi đền Cerros nổi tiếng nhất ở Belize là một di tích khảo cổ của người Maya .

Kabah, một di tích của người Maya trên bán đảo Yucatan, nổi tiếng là cung điện đặc biệt của người Maya, còn được gọi là "Cung điện mặt nạ". Được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 9, cung điện này được ốp hàng nghìn mặt nạ bằng đất mô phỏng thần mưa Chac của bộ tộc Maya.

Trong đống đổ nát của phế tích Copan, nằm ở phía Tây Honduras, bạn sẽ tìm thấy chữ tượng hình, tấm bia và những tấm điêu khắc dập nổi được thực hiện rất tinh tế và kể về những câu chuyện của người Maya.

Được công nhận như là một địa điểm khảo cổ của người Maya ở bang Campeche của Mexico, Calakmul là một trong những thành phố quan trọng nhất của các vùng đất thấp của người Maya, với hơn 50.000 cư dân và bây giờ là một điểm Di sản văn hóa Thế giới.

Hàng trăm thành phố thời tiền Columbus được tạo ra bởi nền văn minh Maya như Palenque, Izapa và Chichen Itza. Hiện nay những thành phố này đã trở thành những địa danh được ưa chuộng đặc biệt với giới làm phim Hollywood và những trang mạng xã hội.

Bonampak là một địa danh khảo cổ của người Maya ở bang Chiapas của Mexico. Cái tên Bonampak trong ngôn ngữ của người Maya dịch là "những bức tường được sơn vẽ" và điều này chắc chắn làm nên sức thu hút chính đối với những bức tranh cổ của Mexico nằm trong Đền Murals. Những bức tranh này mô tả những câu chuyện về các trận chiến, hậu quả của nó và lễ kỷ niệm chiến thắng…

Bờ biển phía đông của Yucatan nằm trên đống đổ nát của thành phố cổ người Maya -Tulum, Mexico. Tulum khác biệt với các thành phố khác của người Maya bởi chính những bức tường độc nhất vô nhị của nó, hơn nữa chính từ "Tulum" có nghĩa là Tường hoặc Hàng rào. Đến đây, du khách cũng có thể được chiêm ngưỡng ngôi đền lớn nhất và cao nhất nằm trong phế tích Tulum, đây chính là Đền của Thần gió của người Maya.

• Xem thêm: Xem ngày tốt xấu - Tử Vi 12 Con Giáp - Xem tuổi làm nhà - Xem tuổi vợ chồng

Chichen Itza là thành phố quan trọng nhất của văn hóa Maya giữa năm 900 đến 1300 Công nguyên. Chichen Itza từng là một trung tâm cấp vùng lớn tại những vùng đất thấp Maya từ Đầu cổ điển (Late Classic) cho tới Cuối cổ điển (Terminal Classic) và kéo dài tới cả một số thời kỳ ở giai đoạn đầu hậu cổ điển (Early Postclassic). Địa điểm này chứa đựng vô số các phong cách kiến trúc, từ cái gọi là “kiểu Mexico” và kiểu các phong cách tìm thấy ở trung Mexico cho tới phong cách Puuc được tìm thấy tại Puuc Maya ở các vùng đất thấp phía bắc. Trong đó, nổi bật nhất ở trung tâm Chichén là Đền Kukulcan với kiến trúc kim tự tháp, nơi được sử dụng để tính toán sự thay đổi theo mùa. Tại thời điểm Xuân phân và Thu phân, khi mặt trời mọc và lặn, góc của công trình tạo thành bóng râm hình một con rắn có lông – Kukulcan dọc theo cạnh cầu thang phía Bắc. Vào hai ngày đó, các bóng râm từ các bậc góc trượt theo cạnh phía bắc kim tự tháp cùng với sự chuyển động của mặt trời.

Uxmal là cũng là một thành phố cổ thuộc nền văn minh Maya thời kỳ cổ điển, nằm trên bán đảo Yucatan, Mexico. Theo ngôn ngữ Maya, Uxmal tên có nghĩa là "ba lần xây dựng", được xây dựng theo phong cách kiến trúc Puuc quen thuộc của người Maya với các cung điện thấp ngang đặt xung quanh sân. Các tòa nhà được xây dựng từ khoảng giữa năm 700 và 1000 AD và cách bố trí cho thấy kiến ​​thức hiểu biết sâu sắc về thiên văn học của người Maya.Uxmal là cũng là một thành phố cổ thuộc nền văn minh Maya thời kỳ cổ điển, nằm trên bán đảo Yucatan, Mexico. Theo ngôn ngữ Maya, Uxmal tên có nghĩa là "ba lần xây dựng", được xây dựng theo phong cách kiến trúc Puuc quen thuộc của người Maya với các cung điện thấp ngang đặt xung quanh sân. Các tòa nhà được xây dựng từ khoảng giữa năm 700 và 1000 AD và cách bố trí cho thấy kiến ​​thức hiểu biết sâu sắc về thiên văn học của người Maya.

Copán, nằm ở phía tây Honduras, là thủ đô của một vương quốc thời kỳ cổ từ ngày 5 đến AD thế kỷ 9.  Nơi đây nổi tiếng thế giới với hàng loạt bia đá được xây dựng theo lối kiến trúc Maya cổ kính. Các biểu tượng trang trí trên bia đá và tượng điêu khắc của các ngôi đền Copan là những nét chạm khắc tinh tế đầy nghệ thuật. Năm 1980, Copán đã được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới và trở thành một trong những điểm du lịch hấp dẫn nhất của Honduras hiện nay./.

3. Phát hiện mới về thành phố thuộc nền văn minh của người Maya cổ đại ở Guatemala

Theo phóng viên TTXVN tại Mexico City, ngày 28/9, các nhà khoa học Mỹ và Guatemala công bố đã khai quật một khu phố ẩn dưới lớp tàn tích của thành phố Tikal thuộc nền văn minh Maya cổ đại tại quốc gia Trung Mỹ này.

Theo công bố, các nhà nghiên cứu đã phát hiện tại khu vực gần trung tâm Tikal một khu phố được thiết kế giống thành bang Teotihuacán ở Mexico - nơi từng là một trong những thành phố trung tâm lớn nhất của thế giới cổ đại. 

Phát hiện trên làm nảy sinh nhiều câu hỏi lớn về ảnh hưởng của Teotihuacán đối với nền văn minh Maya. Theo đó, các nhà khoa học đặt ra giả thuyết rằng đế chế hùng mạnh ở Mexico không chỉ giao thương mà còn gây ảnh hưởng văn hóa đến Tikal trước khi chinh phục thành phố này.

Nằm ở phía Đông Bắc Guatemala, Tikal là một trong những thành phố lớn nhất và lâu đời nhất của người Maya, một phần của Vườn Quốc gia Tikal, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1979. Được khai quật từ những năm 1950, nơi đây là một trong những địa điểm khảo cổ được nghiên cứu nhiều nhất trên thế giới nhưng đến nay vẫn ẩn chứa nhiều bí mật.

4. Người Maya còn sống không?

Người Maya vẫn còn ở đây cho đến ngày nay. Lisa Lucero, giáo sư nhân chủng học và nghiên cứu thời trung cổ tại Đại học Illinois ở Urbana-Champaign, Mỹ cho biết: “Đó là hệ thống chính trị Maya sụp đổ, chứ không phải xã hội của người Maya. Hơn 7 triệu người Maya sống ngày nay ở Trung Mỹ và hơn thế nữa chứng thực điều này."

• Xem thêm: Xem bói ngày sinh - Xem bói tên - Xem bói tình yêu theo tên - 12 Cung Hoàng Đạo

Người Maya cổ đại không có một nhà lãnh đạo trung tâm, giống như một hoàng đế ở La Mã cổ đại, và không được thống nhất thành một nhà nước duy nhất. Thay vào đó, nền văn minh Maya cổ đại bao gồm nhiều bang nhỏ, mỗi bang tập trung xung quanh một thành phố.

Mặc dù các thành phố này có những điểm tương đồng về văn hóa và tôn giáo, nhưng mỗi thành phố đều có những nhà lãnh đạo địa phương của riêng mình, một số có quyền lực hơn những thành phố khác.

Không có sự sụp đổ duy nhất cho các chính thể này; thay vào đó, một số thành phố của Maya đã thăng trầm vào những thời điểm khác nhau, một số trong khoảng thời gian 800 đến 1000, và một số sau đó, theo các học giả.

Chẳng hạn, trong khi các khu vực ở miền nam Mesoamerica, chẳng hạn như Tikal ở nơi ngày nay là Guatemala, suy giảm trong thế kỷ thứ tám và thứ chín do các vấn đề môi trường và bất ổn chính trị, dân số tăng ở các khu vực khác.

"Sự sụp đổ không phải là một thuật ngữ nên được áp dụng phổ biến cho người Maya. Khu vực Maya rộng lớn, với nhiều chính thể và môi trường, và nhiều ngôn ngữ đã được sử dụng trong gia đình Maya," Marilyn Masson, giáo sư và chủ nhiệm bộ môn nhân chủng học tại Đại học Albany, Đại học Bang New York , Mỹ cho biết.

Masson cho biết thêm: “Người Mayapan có các lãnh chúa, linh mục, hàng trăm cuốn sách chữ tượng hình tôn giáo, thiên văn học phức tạp và đền thờ các vị thần. Phần lớn những gì chúng ta biết về tôn giáo Maya trước đây đến từ những cuốn sách được viết vào thời của người Maya và từ những quần thể hậu duệ đã gặp gỡ và sống sót sau khi tiếp xúc với châu Âu."

Trong khi Mayapán từ chối trước khi tiếp xúc với châu Âu, một phần do chiến tranh, một địa điểm khác trên Bán đảo Yucatán có tên là Ti'ho đang phát triển vào thời điểm người châu Âu đến, Masson cho biết.

Các quốc gia Maya vẫn tiếp tục tồn tại ngay cả sau khi khu vực này bị tàn phá bởi chiến tranh và dịch bệnh do các cuộc chinh phục của người châu Âu ở Trung Mỹ.

Mặc dù các thành phố và tiểu bang cổ điển của Maya đã sụp đổ, và văn hóa đã biến đổi, nhưng các hậu duệ của người Maya vẫn tồn tại ở đây.