Tác động của lời tiên tri tự ứng nghiệm và cách tránh nó

Bạn đã bao giờ có lúc trong đời thực sự lo lắng rằng điều gì đó có thể xảy ra, và cuối cùng nó đã xảy ra chưa? Ví dụ, khi bạn lo lắng rằng mình sẽ hồi hộp trong buổi phỏng vấn xin việc, bạn bị căng thẳng và thể hiện tệ hơn mức bạn có thể.

Những tình huống như thế này đã xảy ra với nhiều người trong chúng ta, và trong tâm lý học, những trường hợp như vậy được gọi là lời tiên tri tự ứng nghiệm. Đây là một hiện tượng tâm lý mà kỳ vọng hoặc niềm tin của chúng ta dẫn đến những kỳ vọng đó được hiện thực hóa trong thực tế.

Nói một cách đơn giản, nếu một người tin rằng điều gì đó tồi tệ sẽ xảy ra, tiềm thức của họ có thể sẽ hành động theo cách khiến điều đó thực sự xảy ra.

Khái niệm về lời tiên tri tự ứng nghiệm có tác động rất lớn đến cuộc sống của chúng ta, cả tích cực lẫn tiêu cực. Sau đây, chúng ta sẽ đi sâu vào chủ đề này chi tiết hơn và tập trung vào cách tránh tác động tiêu cực của lời tiên tri tự ứng nghiệm, tăng hiệu suất làm việc và sáng tạo của bạn, cũng như cải thiện động lực của bạn.

Lời tiên tri tự ứng nghiệm hoạt động như thế nào?

Vấn đề là những người dễ mắc phải hiện tượng này thường nhận được ít sự chấp thuận và hỗ trợ trong thời thơ ấu và có xu hướng chấp nhận những bình luận tiêu cực như là sự thật. Ví dụ, nếu một người từ nhỏ nghe cha mẹ hoặc giáo viên nói rằng mình không học hành tốt và do đó sẽ lớn lên trong thất bại, đứa trẻ có thể tạo ra một rào cản tiềm thức, và vô thức, một người có thể mắc lỗi dẫn đến thất bại.

Chúng ta hãy nói về khía cạnh tâm lý của hiện tượng này. Nó bao gồm thực tế là một người hình thành một bức tranh ổn định về thế giới, chú ý và chỉ xem xét những sự kiện xác nhận đáng kể niềm tin ăn sâu của mình.

Ví dụ, giả sử một người trước đây được cho biết rằng họ hát tệ và coi đó là chuyện cá nhân nhưng sau đó đã học thanh nhạc trong một thời gian dài và trở thành ca sĩ thực thụ. Trong trường hợp đó, họ sẽ ít chú ý đến lời khen ngợi và chỉ tập trung vào những phản ứng tiêu cực, điều này cuối cùng có thể làm suy yếu động lực để đạt được những thành tựu tiếp theo.

Mặt xã hội của hiệu ứng này liên quan đến sự thiên vị. Ví dụ, giả sử một giáo viên hoặc ông chủ, vì lý do nào đó, quyết định rằng một người dưới quyền của họ làm tệ hơn những người khác, mặc dù điều đó không đúng. Trong trường hợp đó, họ có thể vô thức thay đổi thái độ đối với những người đó và hành xử theo cách thiên vị hơn, đẩy người đó vào những sai lầm thực tế sẽ xác nhận khuôn mẫu.

Ví dụ về lời tiên tri tự ứng nghiệm

Có lẽ thí nghiệm nổi tiếng nhất là của Rosenthal và Jacobson, những người vào năm 1964 đã nói với giáo viên rằng một số học sinh đã được xác định là có khả năng trí tuệ cao, mặc dù trên thực tế, những đứa trẻ này đã được chọn ngẫu nhiên. Vấn đề là đến cuối năm học, những đứa trẻ được chọn thực sự có thành tích cao hơn nhiều vì giáo viên và trẻ em đã được cho biết một cách vô thức rằng những học sinh được chọn có thể đạt được nhiều hơn.

Làm thế nào để tránh hiệu ứng tiên tri tự ứng nghiệm

Giai đoạn đầu tiên để vượt qua hiệu ứng tiên tri tự ứng nghiệm có thể là kiểm soát và đánh giá nghiêm túc kỳ vọng và khả năng của bản thân.

Thông thường, chúng ta tự đưa ra quyết định mà không nhận ra kết luận của mình dựa trên điều gì. Đó có thể là quyết định không thử sức ở một vị trí mới, mặc dù trình độ của chúng ta cho phép chúng ta làm như vậy, hoặc là nỗi sợ xuất bản thơ hoặc tranh của mình mà không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy chúng sẽ không được đón nhận.

Việc giữ một cuốn nhật ký ghi lại những suy nghĩ và thái độ của bạn về các tình huống khác nhau trong cuộc sống là rất hữu ích. Trong những tình huống xảy ra sự kiện lớn và bạn liên tục mong đợi thất bại, hãy viết ra nỗi sợ hãi của bạn trong một cuốn nhật ký và cố gắng hiểu chúng bắt nguồn từ đâu.

Kỹ thuật tiếp theo là tái cấu trúc nhận thức. Tái cấu trúc nhận thức là một trong những kỹ thuật chính trong liệu pháp hành vi nhận thức và có tác dụng thay đổi thái độ tiêu cực. Thay vì liên tục lặp lại suy nghĩ “Tôi sẽ không bao giờ thành công”, bạn nên thay thế suy nghĩ này bằng một thực tế hợp lý và nhất quán hơn, chẳng hạn như: “Tôi đã từng gặp khó khăn trước đây, nhưng tôi đã vượt qua được”.

Một cách hiệu quả khác để ứng phó với lời tiên tri tự ứng nghiệm là nguyên tắc trang giấy trắng, nêu rằng mỗi khi bạn bắt đầu một nhiệm vụ hoặc mục tiêu mới, bạn hãy làm như vậy với một tâm trí tươi mới và một trang giấy trắng, chứ không phải với tư duy của những thất bại trong quá khứ.

Tóm lại là: hãy để quá khứ ngủ yên. Nó không nên quyết định tương lai của bạn, và đó là một điều quan trọng mà bạn luôn phải ghi nhớ. Bạn có thể bắt đầu bài tập xóa bảng với nhận thức là đọc lại mục tiêu của mình mỗi lần và tự đặt mình vào vị trí thành công, bất kể điều gì đã xảy ra.

Vâng, tất nhiên, điều quan trọng là định hình môi trường của bạn. Nếu bạn ở trong bầu không khí liên tục bị chỉ trích và hạ thấp thành tích của mình, ngay cả những người kiên cường nhất cũng có thể mất phương hướng.

Như người ta vẫn nói, nếu bạn nói với một người trong một thời gian dài rằng anh ta có chiếc mũi xanh, cuối cùng họ sẽ tin điều đó, mặc dù điều đó chắc chắn không đúng. Ngược lại, việc vây quanh mình bằng những người tích cực, ủng hộ sẽ giúp bạn hình thành nhiều kỳ vọng tích cực hơn và phá vỡ hiệu ứng tiên tri tự ứng nghiệm.

Phần kết luận

Suy nghĩ tích cực chống lại hiệu ứng tiên tri tự ứng nghiệm với thành công lớn hơn nhiều. Người cố tình thiết lập bản thân để thành công và nuôi dưỡng kỳ vọng tích cực có nhiều khả năng thành công hơn.

Để khám phá cách đưa ra những dự đoán tích cực, hãy thử một mẹo đơn giản: mỗi lần bạn nuôi dưỡng những suy nghĩ tiêu cực, hãy cố ý diễn đạt lại chúng thành những suy nghĩ tích cực. Thay vào đó, hãy tự nhủ rằng, "Tôi đang học hỏi và cải thiện mỗi ngày".

Thành công nằm ở việc xây dựng kỳ vọng tích cực; bằng cách làm theo một số mẹo đơn giản, thiết thực, bạn sẽ có thể vượt qua hiệu ứng tiên tri tự ứng nghiệm và tăng cường động lực hướng tới mục tiêu của mình.